żywność nieprzetworzona

Zdrowe odżywianie to trend, który pozytywnie wpływa na nasze zdrowie. Świadome porzucenie złych nawyków żywieniowych, wśród których najczęstszym jest spożywanie wysokoprzetworzonej żywności, pomaga utrzymać ciało w dobrej kondycji i ograniczyć ryzyko wystąpienia wielu chorób.

co to jest żywność nieprzetworzona?

Pojęcie żywności nieprzetworzonej bardzo często pojawia się w kontekście zdrowego odżywiania. Niestety często jest niewłaściwie rozumiane, z czego wynika wiele nieporozumień. Czym więc dokładnie jest żywność nieprzetworzona? Aby to zrozumieć, należy sięgnąć do klasyfikacji NOVA stworzonej w 2019 przez FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa). Wyróżnia ona cztery grupy produktów, ze względu na stopień ich przetworzenia.

grupa 1:

żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona

Do tej grupy zalicza się nieprzetworzone części roślin (nasiona, liście, owoce, łodygi, korzenie, bulwy), zwierząt (mięśnie, narządy, mleko, jaja), a także grzyby, algi oraz wodę. Minimalne przetworzenie dotyczy usunięcie niejadalnych części (obieranie) oraz takich procesów jak suszenie, mrożenie, gotowanie, pasteryzacja, fermentacja, czy wyciskanie soków z owoców i warzyw. Zwykle procesy te można przeprowadzić bez użycia zaawansowanej technologii.

grupa 2:

przetworzone dodatki kulinarne

W tej grupie zostały wyodrębnione produkty, których nie spożywa się samodzielnie, natomiast w większości mają wysoką wartość energetyczną i w znacznym stopniu wpływają na smak i właściwości zdrowotne żywności, do której zostały dodane. Zaliczają się do nich:

oleje,
masło,
smalec,
cukier,
melasa,
syropy,
miód,
skrobie,
sól.

grupa 3:

żywność przetworzona

W tej grupie znajdują się produkty z grupy pierwszej, czyli żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona, do których dodano któryś z dodatków kulinarnych z grupy drugiej, a następnie poddano je przetworzeniu. Przykładem mogą być warzywa konserwowane w solance, konserwy rybne, pieczywo i sery, przy których produkcji wykorzystywana jest fermentacja czy solone orzechy. Przetworzenie produktów zaliczanych do tej grupy wynika głównie z potrzeby przedłużenia ich trwałości.

grupa 4:

żywność wysokoprzetworzona

Żywność wysokoprzetworzona (określana także mianem ultraprzetworzonej) powstaje w wieloetapowych procesach technologicznych, które trudno odtworzyć w warunkach domowych. Ma wyglądać apetycznie i być bardzo smaczna. Ten efekt uzyskiwany jest przez dodatek różnego rodzaju olejów, cukrów, hydrolizowanych białek, barwników, stabilizatorów, aromatów, wzmacniaczy smaku i zapachu, konserwantów itp.

Do wysokoprzetworzonej żywności zaliczają się m.in. napoje gazowane, słone i słodkie przekąski, lody, jogurty owocowe czy płatki śniadaniowe. Przetworzone mięso w postaci paluszków rybnych, parówek czy kiełbas, pieczywo produkowane na masową skalę i z długim terminem przydatności do spożycia oraz margaryny i podobne smarowidła do pieczywa — to wszystko przykłady żywności wysokoprzetworzonej.

dlaczego żywność przetworzona jest niezdrowa dla naszego organizmu?

Gdy jest mowa o wpływie przetworzonej żywności na nasze zdrowie, najczęściej chodzi o żywność wysokoprzetworzoną, chociaż produkty z grupy trzeciej spożywane w nadmiernych ilościach także będą wywierać podobny efekt. Niekorzystne działanie żywności wysokoprzetworzonej wynika z tego, że zawiera ona w swoim składzie dużo cukrów, soli, nasyconych kwasów tłuszczowych i kwasów trans, oraz dodatków poprawiających trwałość, smak czy zapach. Zwykle ma małą ilość błonnika, za to jest wysokokaloryczna, a ulepszanie jej smaku powoduje, że spożywana jest często w nadmiarze.

Sporadyczne zjedzenie produktów wysokoprzetworzonych nie jest szkodliwe. Jeżeli jednak stanowią one znaczną część diety, to będzie to miało negatywny wpływ na zdrowie. Może doprowadzić do otyłości, nadciśnienia, zaburzeń profilu lipidowego i związanych z nim schorzeń układu krążenia. Dieta bogata w żywność przetworzoną zwiększa także ryzyko wystąpienia nowotworu.

na jakie dodatki do produktów należy szczególnie zwracać uwagę?

Aktualnie w Polsce jest ponad 330 substancji dodatkowych, które mogą być dodawana do żywności. Choć część z nich jest nieszkodliwa dla zdrowia, to jednak większości należy unikać. Mowa przede wszystkim o konserwantach, zagęszczaczach czy substancjach spulchniających. Wzmacniacze smaku mogą powodować bóle głowy, a konserwanty i barwniki — reakcje alergiczne.

czy żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona może konkurować smakiem i trwałością z produktami wysokoprzetworzonymi?

Mogłoby się wydawać, że przygotowanie produktów przydatnych do spożycia przez długi czas nie jest możliwe bez użycia dodatków chemicznych. Postęp technologii powoduje jednak, że coraz częściej wydłużenie trwałości żywności następuje bez substancji dodatkowych. Zmiany preferencji konsumentów przyczyniły się do rozwoju metody utrwalania żywności HPP (High Pressure Processing). Dzięki działaniu na produkty spożywcze wysokim ciśnieniem w niskiej temperaturze można znacznie wydłużyć ich trwałość. Jest to wykorzystywane m.in. przy produkcji świeżo wyciskanych soków. Zachowują one swoje walory zdrowotne i mogą być długo przechowywane, mimo że nie posiadają w swoim składzie żadnych substancji konserwujących.

Soki i smoothie SWIGO zdecydowanie należą do żywności nieprzetworzonej. Tłoczone na zimno, nie zawierają konserwantów, dodatku cukru i nie są pasteryzowane. Dzięki utrwaleniu metodą HPP zachowują witaminy i wartości odżywcze jednocześnie są bezpieczne do spożycia przez kilka tygodni.